بخش نخست: اطلاعات مقدماتی برای ادامه تحصیل در فرانسه

- معرفی کلی کشور فرانسه

موقعیت آب و هوایی و جغرافیایی

وضعیت سیاسی و اقتصادی

روابط ایران و فرانسه

دهه چهل شمسی یعنی از سال 1342 تا 1350

دهه پنجاه شمسی

روابط اقتصادی ایران و فرانسه پس از انقلاب اسلامی

بهداشت

کلیات فرهنگی

مذهب

نظام آموزشی

معرفی مقاطع تحصیلات دانشگاهی

معرفی نظام ال. ام. د.

انتخاب رشته و گرایش تحصیلی

رشته‌های گروه پزشکی

انواع کارشناسی ارشد یا مستر

مقررات آموزشی دوره دکتری (Le doctorat)

شهریه تحصیلی دانشگاهی

شرایط لازم جهت اجاززۀ دفاع از تز

ارزشیابی مدارک دانشگاهی

تأیید و ارزشیابی مدارک تحصیلات عالی و مدارج علمی کشورهای خارجی معرفی برخی قطب‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی درفرانسه

پاریس

لیون

تولوز

مونپلیه

گرونوبل

تولون

استراسبورگ

* معرفی کلی کشور فرانسه

موقعیت آب و هوایی و جغرافیایی:

فرانسه با مساحتی برابر با 550000 کیلومترمربع (نزدیک به یک سوم مساحت ایران و حدود یک پنجم مساحت اتحادیه اروپا) وسیع‌ترین کشور اروپای باختری است که منطقه دریایی وسیعی را نیز در اختیار دارد و با کشورهای بلژیک، لوکزامبورگ، آلمان، سوئیس، ایتالیا، موناکو، آندورا، اسپانیا و نیز بریتانیا ــ از طریق تونل زیردریایی مانش ــ مرز مشترک دارد. جمعیت آن نیز طبق برآوردهای رسمی در سال 2007 نزدیک به 63 میلیون نفر بوده است.

این کشور به 22 منطقه تقسیم شده است و دارای 96 بخش است که به ترتیب الفبایی شماره‌گذاری شده‌اند (آخرین ارقام پلاکهای اتومبیلها) به این تعداد باید شهرستان‌های ماورای دریاها (DOM) شامل گوادلوپ، مارتینیک، گویان و رئونیون و نیز چهار سرزمین ماورای دریاها (TOM) شامل پلی تزی فرانسوی، کالدونیای نو، والیس و فوتونا، زمینهای جنوبی و قطب جنوب فرانسوی و مناطق کلکتیوی دارای جایگاه خاص یعنی مایوت و سن پی‌یر و میکلون را هم افزود.

از نقطه نظر ارتفاعات، وضعیت جغرافیایی فرانسه یکی از متنوع‌ترین وضعیت‌ها در اروپا است: دشتها، کوهستانهای قدیمی، سلسله جبال کوههای مرتفع، جلگه‌ها، ساحلهای اقیانوسی و مدیترانه‌ای در این کشور وجود دارند. دشتها دو سوم مساحت کل فرانسه را تشکیل می‌دهند. رشته‌کوههای اصلی فرانسه آلپ (که قله آن مون بلان بلندترین قله اروپای باختری است و 4807 متر ارتفاع دارد). پیرنه، ژورا، آردن و رشته‌کوه مرکزی وله وژ می‌باشد. ساحل‌های مرزی به طول 5500 کیلومتر فرانسه را به چهار دریا، دریای شمال، دریای مانش، اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه متصل می‌کنند. مناطق کشاورزی و جنگل 48 میلیون هکتار یعنی 82 درصد خاک فرانسه را می‌پوشانند. پوشش جنگلی به تنهایی 27 درصد کشور را در بر می‌گیرد که بعد از سوئد و فنلاند سومین پوشش را در اتحادیه اروپا تشکیل می‌دهد. برای حفظ و ارتقای میراث طبیعی فرانسه، دولت 6 پارک ملی، 128 ذخیره طبیعی، 430 منطقه حفاظت شده طبیعی و 299 پایگاه حفاظت شده ساحلی ایجاد کرده است. به این تعداد باید 29 پارک طبیعی ناحیه‌یی را با وسعت 7 درصد کشور فرانسه افزود. 22/11 میلیارد یورو برای حفاظت محیط زیست به عبارتی 380 یورو به ازای هر نفر هزینه می‌شود. مدیریت آبها و فاضلابها سه چهارم این هزینه کل را تشکیل می‌دهد.

فرانسه از آب و هوایی معتدل و چهار فصل برخوردار است که بر حسب نواحی کمی متفاوتند. برتانی و نورماندی دارای آب و هوای اقیانوسی مرطوب (زمستان ملایم 7 درجه و تابستان خنک 16 درجه)، اکیتن: آب و هوای اقیانوسی و مدیترانه‌ای (زمستان 5 درجه و تابستان 22 درجه با بارانهای فراوان در بهار)، شرق و شمال غرب: آب و هوای نیمه قاره‌یی (زمستان ملایم 6 درجه و تابستان گرم 20 درجه). ویژگی آب و هوا در مناطق کوهستانی، زمستان طولانی و برفی و تابستانی گرم و توفانی با تفاوتهای بزرگ بسته به دامنه‌ها و عوامل ریز آب و هوایی است.

برای آگاهی بیشتر: www.meteofrabce.com

وضعیت سیاسی و اقتصادی:

فرانسه کشوری با حکومت جمهوری است که نظام حاکم بر آن، نظام پارلمانی و ریاستی است. پارلمانی از این نظر که نمایندگان اعم از مجلس ملی و مجلس سنای این کشور می‌توانند دولت را منحل کنند و ریاستی از این نظر که رئیس جمهور می‌تواند مجلس ملی را منحل نماید در حالی که مجلس نمی‌تواند رئیس جمهور را عزل یا بر کنار نماید.

قوه مجریه در فرانسه بین رئیس جمهور و نخست وزیر تقسیم شده است. رئیس جمهور فرانسه هر 5 سال یک بار با انتخابات مستقیم و عمومی انتخاب می‌شود. رئیس جمهور نخست وزیر را تعیین می‌کند و اعضای دولت به پیشنهاد نخست وزیر انتخاب می‌شوند. رئیس جمهور رئیس هیئت وزیران می‌باشد، قوانین را رسماً اعلام می‌نماید و نیز ریاست نیروهای مسلح را بر عهده دارد. او می‌تواند مجلس ملی را منحل کند و در مواقع بسیار بحرانی اختیاراتی ویژه اعمال نماید. نخست وزیر نیز مدیریت عملکرد دولت را بر عهده دارد و در برابر مجلس ملی و مجلس سنا مسئول است. وی در عین حال ابتکار پیشنهاد قوانین و ارائه لوایح قانونی را در اختیار دارد و اجرای قوانینی فرانسه را تضمین می‌نماید.

قوه مقننه فرانسه نیز از دو مجلس شورای ملی (متشکل از 577 نماینده) و مجلس سنا (متشکل از 331 نماینده) تشکیل می‌گردد. نمایندگان مجلس شورای ملی به واسطه انتخابات عمومی برای مدت 5 سال انتخاب می‌شوند. نمایندگان مجلس سنا در یک انتخابات غیرمستقیم و عمومی به صورت غیرمستقیم و توسط نمایندگان مجلس ملی، شورای عمومی مناطق و شورای شهرداری‌ها انتخاب می‌شوند. مدت نمایندگی در مجلس سنا نه سال می‌باشد و یک سوم نمایندگان این مجلس هر سه سال یکبار تجدید می‌گردد. این دو مجلس علاوه بر نظارت بر دولت، عهده‌دار وضع قوانین هستند. در عین حال 96 دپارتمان کشور نیز زیر نظر دولت مرکزی اداره شده و تحت نظارت شورای انتخابی محلی فعالیت می‌نمایند. هر نااحیه به کانتون‌ها و بخش‌هایی تقسیم شده و هر بخش از شورای شهر و شهردار خاص خود برخوردار می‌باشد. فعالیت احزاب مختلف در فرانسه آزاد است. از جمله مهم‌ترین احزاب کشور فرانسه می‌توان به حزب سوسیالیست، مجمع جمهوری‌خواهان (گلیستها)، حزب کمونیست، اتحاد دموکراتیک فرانسه و حزب رادیکال اشاره نمود.

امروزه فرانسه در مرحله گذار از یک اقتصاد مدرن و مرفه همراه با مالکیت و مداخله عمیق دولت به یک اقتصاد مبتنی بر مکانیزم بازار است. دولت سوسیالیست، بسیاری از شرکتهای بزرگ، بانکها وب یمه‌ها را خصوصی اعلام نمود. اما چندین شرکت عمده از جمله ایرفرانس، فرانس تله کوم، رنو و تالس در اختیار دولت است و در برخی از امور به ویژه انرژی، حمل و نقل عمومی و صنایع دفاعی دولت حاکمیت دارد. بخش ارتباطات راه دور برای بخش خصوصی به تدریج آزاد شده است. رهبران فرانسوی نظام سرمایه‌داری را می‌پذیرند که در آن عدالت اجتماعی از طریق قوانین، سیاستهای مالیاتی و تأمین اجتماعی اعمال شود و اختلاف درآمد و تأثیر بازار ازاد بر بهداشت و رفاه عمومی را کاهش دهد.

از جمله مهم‌ترین صنایع کشور فرانسه می‌توان به صنایع فلزکاری، ماشین‌آلات، صنایع شیمیایی، وسائط نقلیه، مواد غذایی و مشروبات، منسوجات و البسه، هواپیماسازی، کشتی‌سازی، پتروشیمی، الکترونیک، صانیع اتمی و جنگ‌افزار اشاره نمود. گندم، جو، سیب‌زمینی، چغندرقند، سیب، ذرت، برنج، انگور، ماهی، گاو و خوک نیز مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دامپروری کشور را تشکیل می‌دهند. همچنین فرانسه دارای معادن مهمی از جمله معادن آهن، بوکسیت، پتاس، زغال سنگ، نیکل، نمک، نفت، گاز طبیعی، سولفور، مواد خام ساختمانی، روی و سرب، فسفات پیریت و اورانیوم می‌باشد. ذخایر زیرزمینی نفت فرانسه نیز بر 50 میلیون بشکه بالغ می‌شود. در کشور فرانسه بالغ بر 840 هزار کیلومتر راه آسفالته و بزرگراه وجود دارد. طول راه‌آهن مورد استفاده نیز بالغ بر 55542 کیلومتر بوده و ارتباطات هوایی بین‌المللی این کشور توسط شرکتهای هواپیمایی ایرفرانس، (UTA) و پروازهای داخلی توسط ایر ـ اینتر صورت می‌پذیرد. فرانسه اولین کشور توریستی جهان، قبل از اسپانیا، آمریکا، ایتالیا، انگلستان، چین و مکزیک است و سالانه بالغ بر هشتاد میلیون توریست از این کشور دیدن می‌کنند.

روابط ایران و فرانسه:

تا زمان حکومت صفویه کشور ایران تقریباً رابطه‌ای با فرانسه نداشت. اگر هم جهانگردانی فرانسوی از خاک ایران گذشته باشند، اطلاعات دقیقی از هویت آنها مضبوط نیست. در زمان صفویه ایران با فرانسه و نیز برخی دول اروپایی روابطی برقرار نمود که در مورد کشور فرانسه این روابط بیشتر جنبه بازرگانی داشت بدین صورت که تجار فرانسوی کالاهای فرنگی را به دربار ایران می‌آوردند و به حضور پادشاه و صدراعظم‌های وقت می‌رسیدند و بعد از تقدیم هدایا به ایشان، اجناس خود را در ایران داد و ستد می‌کردند و برخی کالاهای ایرانی را به کشور خود می‌بردند. همچنین روابط مذهبی نیز با ورود میسیونرهای فرانسوی به ایران از زمان شاه عباس اول شروع می‌شود. با این حال رابطه رسمی ایران با فرانسه در زمان حکومت قاجاریه و در عهد سلطنت فتحعلیشاه قاجار قابل توجه‌تر است. هنگامی که ناپلئون بناپارت امپراطور فرانسه قصد حمله به هندوستان را داشت، برای رضایت خاطر ایرانیان، در مقابل حمله روس‌ها، ژنرال گاردن فرانسوی را با مربیان مربوط به توپخانه، طب و بعضی علوم متداول آن زمان به ایران فرستاد. مستشاران فرانسوی با همکاری عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه، برخی آموزش‌های لازم را به نیروی نظامی ایران برای مقابله با روسیه تزاری دادند، ولی در نهایت تأسف، خیانتی که ناپلئون به ایران نمود این بود که او در محل تیلیست در لهستان امروزی با تزار الکساندر اول امپراطور روس پیمان دوستی بست و بر حسب تقاضای تزار مستشاران فرانسوی از ایران فراخوانده شدند و حمله روس‌ها به ایران شروع شد و در نهایت معاهدات ننگین گلستان و ترکمنچای منعقد شد.

در زمان ناصرالدین شاه به عنوان اولین پادشاه ایران که رسماً از فرانسه بازدید می‌کند قراردادهای رچه‌ویل و گرانویل امضا می‌شود و با تأسیس دارالفنون به عوت میرزا تقی خان امیرکبیر عده‌ای از معلمین فرانسوی در رشته‌های مختلف جهت تعلیم و تربیت جوانان ایرانی به کشور ما می‌آیند و نیز عده‌ای از ایرانیان برای تعلیم به فرانسه اعزام می‌شوند. این امر کم و بیش در زمان مظفرالدین شاه، محمد علیشاه و احمدشاه قاجار نیز تداوم پیدا می‌کند تا زمان پهلوی اول که مناسبات ایران و فرانسه از نظر سیاسی و فرهنگی استوارتر شده و در حکومت پهلوی دوم سیر صعودی خود را می‌پیماید تا جائیکه زبان فرانسوی در میان درباریان رایج می‌گردد. در خصوص روابط اقتصادی ایران و فرانسه، تاریخچه این روابط را می‌توان به طور خلاصه به دو مقطع قبل از انقلاب اسلامی و پس از آن تقسیم نمود. وجود نوعی پیوستگی بین این دو مقطع از تاریخ روابط اقتصادی دو کشور می‌تواند راهگشای شناخت و تنظیم روابط در مقطع فعلی باشد. مقطع قبل از انقلاب را نیز می‌توان به دو دهه متمایز تقسیم نمود:

دهه چهل شمسی یعنی از سال 1342 تا 1350:

گرچه حجم مبادلات اقتصادی ایران و فرانسه به دلایل متعدد مربوط به آن مقطع قابل توجه نبوده لیکن اقداماتی برای امضاء موافقتنامه‌ها و پروتکل‌های همکاری صورت گرفت که در واقع ایجاد مبنای حقوقی برای روابط دوجانیه اقتصادی و سیاسی بوده است از جمله:

ـ عهدنامه اقامت و دریانوردی 1343

ـ موافقت‌نامه استرداد مجرمان 1343

ـ موافقتنامه لغو رویداد 1344 که در سال 1359 لغو شد.

ـ پروتکل اعطای اعتبار مالی از سوی فرانسه 1348

ـ افتتاح بانک ملی ایران در پاریس 1349

دهه پنجاه شمسی:

در این دهه پس از امضای موافقتنامه‌های مذکور و فراهم آمدن برخی شرایط دیگر، روابط اقتصادی دو کشور وارد فاز عملی خود شد و به تدریج شرکت‌های فرانسوی در بخش‌های مختلف صنعتی و فنی و نفتی وارد عمل شدند و به دنبال آنان نهادهای مالی و بانکی نیز مرتبط شدند. در سال 1352 چند تیأت از صنایع فرانسه برای بررسی زمینه‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های کشاورزی و فنی به ایران سفر کردند. در همین سال وزیر اقتصادی وقت فرانسه (ژیسکار دستن) پروتکل همکاری دو کشور در بخش‌های زیر به امضا رسید:

ـ تشکیل کمیته سرمایه‌گذاری به منظور حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری

ـ احداث نیروگاه اتمی

ـ همکاری در بخش بهره‌برداری از منابع نفتی

ـ همکاری در تولید فولاد

ـ احداث واحدهای مسکونی

روابط اقتصادی ایران و فرانسه پس از انقلاب اسلامی:

در سالهای اول انقلاب اسلامی، به دلیل شرایط ویژه آن زمان و مواضع فرانسه نسبت به تحولات داخلی کشورمان، روابط اقتصادی دو کشور کاملاً دچار رکود شد. به طوری که رتبه اقتصادی فرانسه از مقام پنجم به سی و دوم تنزل پیدا کرد. این روند تقریباً تا سال 1369 ادامه پیدا کرد. از این سال به بعد، به دلیل تغییر نسبی مواضع فرانسه و همچنین بهبود اوضاع اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، روابط به تدریج احیا شد. همکاری‌های اقتصادی در زمینه‌های مختلف به ویژه در بخش‌های صنعتی، ایجاد پالایشگاه و خرید نفت از ایران آغاز گردید. به طور خلاصه می‌توان محورهای کنونی همکاری دو کشور را در بخش اقتصادی به صورت زیر بر شمرد:

ـ همکاری در زمینه نفت و گاز با شرکت توتال

ـ صنایع ماشین سازی و تولید خودرو در ایران با شرکت‌های پژو ـ سیتروئن و رنو

ـ همکاری در بخش راه آهن و ساخت لوکوموتیو با شرکت آستوم

ـ صنایع مخابرات و انفورماتیک

ـ همکاریهای بانکی و مالی

بهداشت:   

در فرانسه، امید به زندگی 84 سال برای زنان و 1. 77 سال برای مردان است که یکی از بهترینها در میان کشورهای اروپایی است. وضعیت بهداشت و سلامتی در فرانسه به طور کلی خوب ارزیابی می‌شود و شاخص‌های آن رو به بهبود هستند. تلاش می‌شود تغذیه و فعالیت جسمانی بهتر شود. مصرف الکل از سال 1999 تا 2006 بیش از 10 درصد کاهش پیدا کرده است. با این حال، کاهش مصرف دخانیات با چالش بزرگی روبرو است و علاوه بر آن نوجوانان فرانسوی بیش از گذشته در سنین پایین، الکل، سیگار و مواد مخدر مصرف می‌کنند. از نظر بیماریهای قلبی ـ عروقی وضعیت فرانسه در مقایسه با سایر کشورهای هم تراز از نظر سطح زندگی مطلوب است. دسترسی به پوشش درمانی همگانی (CMU) و همچنین دسترسی دایم به دارو و درمان (PASS) باعث شده که همه به صورت به نسبت یکسانی از خدمات بهداشتی برخوردار باشند. البته با توجه به بحران عمیق اقتصادی، دولت تلاش می‌کند هزینه‌های تأمین اجتماعی را در فرانسه ماهش دهد که بی‌گمان آثار آن به اقشار کم درآمد جامعه تحمیل خواهد شد.

برای آگاهی بیشتر:

www.sante.gouv.fr

* کلیات فرهنگی

فرانسه صاحب میراث تاریخی و فرهنگی غنی است و در حیطه ادبیات، هنرهای هتف‌گانه و مکان‌های تاریخی و تفریحی وضعیت درخشانی دارد. در فرانسه فرهنگهای مختلف با هم عجین شده‌اند و اسپانیایی‌ها، ایتالیایی‌ها، مراکشی‌ها، الجزایری‌ها، تونسی‌ها و تعداد زیادی از سایر ملل در فرانسه همزیستی دارند. فرانسوی‌ها کشور خود را کشور حقوق بشر، احترام به فرهنگهای مختلف و جوامع خارجی و کشور آزادی بیان و اندیشه می‌دانند. با این حال، بنا بر گزارش‌های نهادهای ناظر در فرانسه، مهاجران همچنان از تبعیض نژادی و مذهبی رنج می‌برند و از نظر دسترسی به کار، تحصیل و رفاه اجتماعی در سطح پایین‌تری قرار دارند. مهاجران در اکثر قریب به اتفاق سمت‌های انتصابی و انتخابی دولتی حضور بسیار کم رنگی دارند و اساساً در هیچ یک از سطوح با مهاجران به آمریکای شمالی قابل مقایسه نیستند.

فرانسه یک دولت لاتیک است و اصل لائیسیته به عنوان رکن اساسی جمهوری فرانسه تلقی می‌شود. به همین دلیل، برخی عادات و رفتارهای مذهبی که در بعضی دیگر از کشورهای غربی جزو آزادی‌های دینی محسوب می‌شوند، در فرانسه یا ممنوع هستند (مانند استفاده از نشان‌های مذهبی چون حجاب در مدارس) و یا با دشواری‌هایی روبه رو می‌شوند.

غذا و آشپزی در فرهنگ فرانسوی جایگاه خاصی دارد و غذاها، رستوران‌ها و هتل‌های فرانسوی دارای شهرت جهانی هستند. گاهی فرانسه را کشور اعتصاب‌ها خطاب می‌کنند چرا که حق اعتصاب به نحو سازمان یافته‌ای برای کارمندان و کاگران بخش خصوصی و دولتی به رسمیت شناخته شده است و فرهنگی اعتصاب سابقه مهمی دارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود هر روز مدت زمانی را برای پیگیری اخبار محلی اختصاص دهید تا خللی در کارهایتان پیش نیاید. مثلاً ممکن است در همان روز امتحان یا برگزاری جلسه دفاع، کارکنان اتوبوسرانی یا مترو در اعتصاب باشند و نتوانید در موقع مقرر به دانشگاه برسید.

در سال 2003 آمار ازدواج 280300 نفر بوده و از آغاز دهه نود، آمار زوج‌های مبتنی بر ازدواج کاهش داشته است، در حالی که تعداد زوج‌های بدون ازدواج، به شدت افزایش یافته است. فرانسوی‌ها به تعطیلات خود اهمیت بسیار می‌دهند و حدود 70 درصد آنان از تعطیلات رسمی برای رفتن به مسافرت بهره می‌برند و البته جزو کشورهایی هستند که تعطیلات نسبتاً زیادی دارند. مرخصی استحقاقی پنج هفته در سال است. البته بحران اقتصادی آثار خود را در این حوزه نیز به جای گذاشته است و گرایش فراوانی به سوی مسافرت‌های اقتصادی و روش‌های مختلفی برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها ایجاد شده است.

در فرانسه تعداد عناوین کتب منتشره در سال 2002 به 60258 عنوان بالغ می‌شده است که از این تعداد 30714 عنوان مربوط به تازه‌های کتاب و تعداد 29544 مربوط به چاپ مجدد بوده است. 401 میلیون نسخه کتاب در همان سال در 350 دفتر نشر به فروش رسیده است. فروش ناشرین (در سال 2002): 7/2 میلیارد یورو بوده است. در زمینه روزنامه، سی درصد فرانسوی‌ها روزانه از میان 10 عنوان روزنامه ملی و 65 عنوان روزنامه محلی یک عنوان روزنامه را مطالعه می‌کنند. تیراژ سالانه روزنامه 3. 2 میلیارد نسخه است. از میان صد عنوان اول نشریات ادواری، شش عنوان تیراژی بالاتر از یک میلیون نسخه و هشت عنوان تیراژی بیش از پانصد هزار دارند. فرانسوی‌ها با 1354 نسخه برای هر هزار سکنه، اولین خوانندگان مجله در دنیا به شمار می‌آیند.

فرانسه دارای بیش از 180 شبکه تلویزیونی می‌باشد. France 2، France 3، France 5 و Arte (شبکه فرهنگی مشترک فرانسه ـ آلمان) دولتی هستند و به همراه 2 شبکه خصوصی TF1 و M6 با آنتن عادی تلویزیون به صورت رایگان قابل دریافت می‌باشند. در برخی ساعات روز، شبکه + Canal نیز که در اصل شبکه‌ای غیر رایگان است، به صورت رایگان قابل مشاهده است. رایگان بودن این شبکه‌ها به معنای معافیت پرداخت مالیات داشتن تلویزیون یا رایانه مجهز به گیرنده تلویزیون نیست و این مالیات که حدود 120 یورو در سال است، به صورت سازمان یافته از خریداران و دارندگان تلویزیون مطالبه می‌شود، شبکه‌های بسیار دیگری نیز در فرانسه از طریق TNT، کابل، اینترنت و ماهواره قابل دریافت هستند. برخلاف انتظار، استفاده از آنتن‌های ماهواره در فرانسه فراگیر نیست و خصوصاً خانواده‌های دارای فرزند خردسال برنامه‌های آن را مفید نمی‌دانند. علاوه بر آن، در میان محققین و مدرسین، کم نیستند افرادی که حتی تلویزیون معمولی را هم کنار گذارده و سعی می‌کنند با مطالعه اطلاعات لازم را به دست آورند.

فرانسه به عنوان بنیانگزار سینما در سال 1895، در این بخش فعالیت بسیاری دارد. در سال 2003 تعداد 212 فیلم تولید ده است (دومین رده جهانی در سرمایه‌گذاری صنعت سینمایی). 4/58% فرانسوی‌ها حداقل یک بار در سال و 6/34% آنها دست کم ماهی یک بار به سینما می‌روند. فرانسه با بیش از 5240 سالن سینما ــ که 97 سالن آن به صورت مجتمع سینمایی است ــ در رده کشورهایی قرار دارد که از شبکه سینمایی انبوهی برخوردار هستند. در زمینه تئاتر حدود 50000 نمایش در سال (تئاتر ملی، مرکز هنرهای نمایشی ملی، تالارهای ملی و خصوصی) 8 میلیون تماشاگر دائمی را به خود جلب می‌کنند. در حاشیه تالارهای بزرگ پاریس، حومه‌های آن، شهرستان‌ها و فستیوال‌های مشهوری چون آوینیون، می‌توان شاهد گسترش بیش از هزار مؤسسه هنرهای نمایشی مستقل بود.

تعداد 1200 موزه بیش از 70 میلیون بازدید کننده را در سال به خود جلب می‌نماید. موزه لوور، کاخ ورسای و موزه اورسی به تنهایی نزدیک به 15 میلیون نفر بازدید کننده را در سال پذیرا می‌شود. بیشتر شهرستان‌ها نیز دارای یک یا دو موزه هستند. به علاوه، بیش از 1500 بنای تاریخی در اختیار بازدیدکنندگان قرار دارد و بالأخره حدود 38000 بنا به عنوان ابنیه تاریخی، تحت حفاظت وزارت فرهنگ قرار دارد.

برای آگاهی بیشتر: www.cnc.fr

مذهب:  

مسیحیت (کاتولیک و پروتستان)، اسلام و یهودیت ادیان اصلی در فرانسه هستند. تعداد مسلمانان فرانسه بیش از پنج میلیون نفر تخمین زده می‌شود ولی آمار رسمی در این مورد وجود ندارد. فدراسیون ملی مسلمانان فرانسه، CFCM، UOIF، FNMF و GMP از جمله انجمن‌های اسلامی هستند که در فرانسه فعالیت می‌کنند. در شهرهای بزرگ عموماً مساجد مسلمانان وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به مسجد بزرگ پاریس و مسجد بزرگ لیوناشاره کرد.

فرانسوی‌ها با آداب اصلی مسلمانان و اعیاد ایشان معمولاً آشنایی دارند. برای مثال عید قربان را می‌شناسند و اکثراً با آیین روزه‌داری مسلمانان آشنا هستند. در روستورانهای دانشگاه یا محل کار نیز اگر آشپزها را آگاه کنید، غذاهای غیر ذبح حلال یا گوشت خوک را به آگاهی شما می‌رسانند. نماز جمعه نیز در مساجد فرانسه برگزار می‌گردد و خطبه‌ها به زبان عربی ایراد شده و گاهی ترجمۀ آن به زبان فرانسه قابل دسترس است. از نظر قانونی، رعایت کردن حجاب در مکان‌های عمومی، بیمارستان‌ها و دانشگاهها برای مراجعان ممنوع نیست، ولی کارمندان و کارگران دولت نمی‌توانند محجبه باشند و در بخش خصوصی نیز محدودیت‌هایی در این زمینه وجود دارد. همچنین تجربه نشان می‌دهد که داشتن حجاب گاه باعث واکنش‌های فراقانونی و به نوعی اعمال سلیقه شخصی می‌شود؛ همچنین ایجاد مانع در تحصیل و یا حضور در آزمایشگاه محل تحصیل و کارآموزی.

با این وجود در عرصه روابط خصوصی افراد، برخلاف آنچه که در نگاه اول ممکن است به نظر برسد، انجام فرایض دینی، رعایت کرن حجاب یا اجتناب از خوردن گوشت غیرحلال نه تنها مانع از پذیرش فرد از طرف فرانسویان نمی‌شود، بلکه در اکثر موارد عکس قضیه صادق است. فرانسوی‌ها در مواجهه با افراد ناشناس، در ابتدا زیاد به اصطلاح گرم نمی‌گیرند، ولی دورا دور رفتار و اخلاق فرد را زیر نظر دارند. به تدریج با شناخت بیشتر سطح برخورد و میزان صمیمیت را نسبت به شناختی که از فرد پیدا می‌کنند تنظیم می‌نمایند. به همین خاطر است که نسبت به افرادی که پایبند به قوانین و آموزه‌های جامعه خود نیستند، با احتیاط رفتار می‌کنند، چرا که چنین افرادی از نظر ایشان قوانین فرانسه را با سهولت بیشتری زیر پا می‌گذارند و این موضوع از نظر آنان خطرناک است. موضوع دیگر اعتماد به نفس و هویت فرد خارجی است که دایماً مورد مداقه فرانسوی‌ها است.

برای آگاهی از اوقات شرعی شهرهای فرانسه:

www.praytime.com

www.aviny.com

* نظام آموزشی

ـ معرفی مقاطع تحصیلات دانشگاهی:  

نظام آموزش عالی فرانسه دارای تنوع زیادی است که بر حسب اهداف، ساختار و شرایط پذیرش تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. با این حال دو گروه عمده نظام آموزش عالی فرانسه عبارتند از: دانشگاهها و مدارس عالی. برای ورود به مدارس عالی تخصصی که شامل گراند اکول ها هم می‌شود، می‌بایست حدود دو سال در کلاسهای آماده سازی شرکت نمود و بعد از قبولی در کنکور ادامه تحصیل داد. این مؤسسات انتخابی عمل می‌کنند و نسبت به دانشگاهها تعداد بسیار کمتری دانشجو می‌پیرند. در مقابل، دانشگاهها مؤسسات عمومی هستند و برای ورود به آنها نیازی به شرکت در کنکور نیست و معمولاً دانش آموز دارای دیپلم دبیرستان (Bac یا Baccalauréat) می‌تواند در هر رشته‌ای که بخواهد ادامه تحصیل دهد که البته لزوماً به معنی اتمام موفقیت‌آمیز دوره و گرفتن مدرک نیست. با این وجود برای رشته‌های گروه پزشکی در پایان سال اول تحصیل در دانشگاه، کنکور بسیار پر رقابتی وجود دارد که دانشجویان را برای ادامۀ احصیل گزینش می‌کند.

دانشگاهها دوره‌های نظری، فنی و کاربردی (حرفه‌ای) در تمامی زمینه‌های علوم را ارایه کرده و دانشجویان را برای داشتن توانایی انجام تحقیق و کار در زمینه‌های گوناگون آماده می‌سازند. دانشگاهها دهها دیپلم مختلف ملی ارایه می‌کنند و ملی هستند. هر دانش آموزی که دیپلم فرانسوی یا معادل خارجی آن را داشته باشد می‌تواند وارد دانشگاه شود. برخی مدارس عالی ملی و برخی دیگر خصوصی هستند. این مدارس در پذیرش دانشجویان انتخابی‌تر عمل می‌کنند و بسیار کمتر از دانشگاه‌ها دانشجو می‌پذیرند.

ـ معرفی نظام ال. ام. د.

به منظور هماهنگ کردن دیپلم‌های دانشگاهی در اروپا، وزارت آموزش فرانسه نظامی را سازماندهی کرده که ال. ام. د. نامیده می‌شود: ال. ام. د. معرف تعداد سالهای تحصیلی معتبر بعد از دیپلم دبیرستان است بطوریکه بعد از دیپلم دبیرستان، لیسانس (دیپلم  3 سال)، مستر (دیپلم   سال)، دکترا (دیپلم  8 سال) نامیده می‌شوند. دیپلم جدید لیسانس شامل بر شش نیمسال تحصیلی است و جایگزین دیپلم قدیمی DEUG شده است. بعد از لیسانس دانشجویان می‌توانند مستر تحقیقاتی یا مستر حرفه‌ای بگذرانند. مستر تحقیقاتی جایگزین یکسال د. ا. آ. قدیمی و مستر حرفه‌ای جایگزین د. ا. اس. اس. قدیمی شده است. بنابراین دیپلم جدید مستر در چهار نیمسال تحصیلی طی شده و  سال تحصیل را بعد از دیپلم شامل می‌شود. دکترا در طی سه سال بعد از مستر انجام می‌شود و معادل دیپلم دبیرستان به اضافۀ 8 سال تحصیلی است.

ـ انتخاب رشته و گرایش تحصیلی

قبل از عزیمت به فرانسه باید رشته تحصیلی مورد نظر خود را انتخاب نموده و اطلاعات کافی در خصوص آن را به دست آورید. به علت وسعت رشته‌های دانشگاهی و توسعه روزافزون آنها، ارایه اطلاعات کامل در این مجموعه در حال حاضر امکان‌پذیر نیست و در این خصوص توصیه می‌شود در راستای هدف خود، اطلاعات مکفی را از دانشگاهی که می‌خواهید در آن تحصیل کنید به دست آورید. هر دانشگاه و مدرسه آموزش عالی دارای دفترچه راهنمایی است که در آن تشکیلات و دروس را به تفصیل توضیح داده است. این راهنماها به زبان فرانسه و انگلیسی و گاهی اسپانیایی هستند.

رشته‌های گروه پزشکی:  

ورود به رشته‌های پزشکی مشروط به قبولی در کنکور است. بعد از قبولی در سال اول انتخاب دانشجویان جهت تحصیل در رشته پزشکی، ادامه تحصیل در آن مدت 8 الی 10 سال طول می‌کشد. جهت تحصیل در رشته دندانپزشکی نیز بعد از قبولی در سال اول انتخاب دانشجویان، ادامه تحصیل در آن مدت  یا 7 سال طول می‌کشد. بعد از  سال، دیپلم دندانپزشکی عمومی اعطا می‌شود و در صورت قبولی در کنکور انترنی، سه سال دورۀ تخصصی طی می‌شود. به طور مشابه داروسازی  تا 9 سال طول می‌کشد.

برای آگاهی بیشتر: www.sante.gouv.fr

ـ انواع کارشناسی ارشد یا مستر

دو نوع مستر وجود دارد که از نظر روند آموزشی کاملاً متمایز از همدیگر هستند: مستر عادی و مستر تخصصی. در نظام یکسان سازی دیپلمهای اروپا (ال. ام. دی)، مستر دیپلمی است که  سال تحصیل بعد از دیپلم دبیرستان را شامل می‌شود. مستر تحقیقاتی یا حرفه‌ای قبلاً به ترتیب DEA و DESS گفته می‌شد. طول مدت تحصیل مستر دو سال است (M1 که جانشین سطح قبلی maîtrise شده و سپس M2) و در دانشگاهها، مدارس مهندسی و ندرتاً در مدارس بازرگانی سپری می‌شود. برای مثال مسترهای AgroParisTech عبارتند از:

un Master en Sciences et Technologies du Vivant, avec 21 spécialités.

un Master en Gestion et traitement des eaux, des sols et des déchets

un Master en Conception, modélisation et optimisation des procédés

un Master européen en Etudes agro-alimentaires

مستر تخصصی (Mastère Spécialisé) عنوانی است که توسط گراند اکول‌ها داده می‌شود. جزو تحصیلات سیکل سوم (در ایران معادل تحصیلات تکمیلی) به حساب می‌آید و مستلزم پرداخت شهریه است. هدف از آن آموزش افرادی است که می‌خواهند مهارتهای بیشتری را در سطح بالا توسعه دهند یا تخصص ویژه‌ای را کسب نمایند و جوابگوی نیازهای خاص مشاغل شوند. طول مدت تحصیل  سال پس از دیپلم دبیرستان است.

رشته‌های تحصیلی در دانشگاههای فرانسه بسیار زیاد است. در اینجا به ذکر برخی رشته‌های دانشگاهی اصلی دانشگاه پیر و ماری کوری Université Pierre et Marie Curie بسنده می‌شود:

لیسانس علوم و فن‌آوری: شیمی Chimie.

انفورماتیک Informatique

الکترونیک Electronique

ریاضیات Mathématiques

ریاضیات و انفورماتیک Mathématiques et informatique

مکانیک Mécanique

فیزیک Physique

زمین‌شناسی Sciences de la Terre

زیست‌شناسی Sciences de la vie

علوم پایه و تجربی Sciences fondamentales, naturelles et expérimentales

مستر علوم و فن‌آوری: مستر 2 تخصصی: زیست‌شناسی و فیزیولوژی مقایسه‌ای و سازش با محیط Biologie et physiologie comparées, adaptation au milieu

علوم اعصاب Neurosciences

تغذیه Nutrition

فیزیولوژی و فیزیوپاتولوژی Physiologie physiopathologie

علوم گیاهی Sciences du végétal

برای آگاهی بیشتر از دانشگاه‌های فرانسه به تفکیک شهرها:

www.education.gouv.ft

مقررات آموزشی دوره دکتری (Le doctorat):

دانشجوی دکتری پس از مستر سه سال را سپری می‌کند و به عنوان نقطه پایانی تحصیلات عالی، معادل 8 سال تحصیل بعد از دیپلم است. دکتری با و برای تحقیق و با هدف دستیابی به یافته‌های جدید و به عبارتی اختراع و اکتشاف است. پایان نامه دکتری که تز نامیده می‌شود نتیحه مطالعات عمیق دانشجوی دکتری است بطوریکه در آن زمینه صاحب تز یا نظریه شود و از آن نظریه خود دفاع نماید.

دانشجوی دکتری برای شروع و ادامه دوره دکتری باید در چارچوب یک اکول دکترال کار کند و در واقع وابسته به آن اکول دکترال خاص محسوب خواهد شد. اکول دکترال را به صورت تحت اللفظی می‌توان مدرسه دکتری ترجمه کرد ولی به لحاظ مفهومی می‌توان آن را معادل دانشکده در دانشگاه‌های ایرانی محسوب نمود. در واقع با توجه به گستردگی شاخه‌های دانش و تخصصی‌تر شدن بسیاری از رشته‌ها در ذیل یک رشته از دانش، دانشکده‌ها و یا گروه‌های مختلفی شکل گرفته‌اند و یا شکل می‌گیرند.

از آنجا که بیشتر دانشجویان برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری به فرانسه می‌آیند و یا چنانچه برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد نیز عازم این کشور باشند غالباً دورنمای تحصیل در مقطع دکتری را در ذهن دارند شاید بد نباشد کمی به تفصیل در خصوص دانشکده‌ها و گروه‌های تحقیقاتی دکتری در فرانسه سخن گفت و برای درک بهتر نیز مقایسه‌ای اجمالی با برخی دانشگاه‌های ایران داشت.

به صورت کلی شاید بتوان دو تفاوت کلی را میان مفهوم دانشکده در فارسی و اکول دکترال در فرانسه تشخیص داد. نخستین تفاوت این است که در اکول دکترال فقط دوره‌های دکتری و نیز کارشناسی ارشد برگزار می‌شود یعنی در واقع آنچه که در ایران تحصیلات تکمیلی نامیده می‌شود. از این حیث اکول دکترال از مفهوم دانشکده در فارسی متمایز می‌شود که دوره‌های کارشناسی را نیز تحت پوشش می‌گیرد و به عکس در برخی دانشگاه‌ها در عمل فاقد دوره‌های تحصیلات تکمیلی به ویژه دکتری است.

تفاوت دوم آن است که با توجه به ماهیت تحقیقاتی دوره‌های دکتری، گاهی همکاری‌های تنگاتنگی میان دانشگاه‌های مختلف شکل می‌گیرد. بر همین اساس در برخی اکول‌های دکتری رشته‌ها یا گرایش‌هایی را می‌توان یافت که هر چند در عمل یک دانشگاه خاص متولی آنهاست ولی در عمل فعالیت آنها آمیزه‌ای از همکاری‌های تنگاتنگ چندین دانشگاه است. در این زمینه برای نمونه می‌توان به دوره کارشناسی ارشد حقوق کیفری و سیاست جنایی در اروپا اشاره کرد. این دوره کارشناسی ارشد که تازه تأسیس است زیر نظر اکول دکترال حقوق تطبیقیدانشگاه پاریس یک برگزار می‌گردد. با این حال در صفحه وبگاه معرفی دوره مزبور می‌توان مشاهده نمود که دوره مزبور با همکاری دانشگاه‌های پاریس 10، پاریس 11، دانشگاه لوان لنوو (در بلژیک) و دانشگاه فرار (در ایتالیا) برگزار می‌شود.

در بیشتر رشته‌های علمی چنین دوره‌های مشترکی را می‌توان شاهد بود و بر همین اساس گاه در خصوص برخی اکول‌های دکتری می‌توان مشاهده کرد که اکول دکتری مزبور واحد وبگاه مستقلی برای خود است که به صورت کامل از وبگاه دانشگاه متمایز می‌گردد. شاید برای درک بهتر این موضوع اشاره به دو مفهوم UMAR و UFR در دانشگاه‌های فرانسه نیز خالی از حسن نباشد.

برای مثال در خصوص دوره کارشناسی ارشد حقوق کیفری و سیاست جنایی در اروپا می‌توان مشاهده کرد که دوره مزبور در چارچوب UFR 07 برگزار می‌شود که ناظر بر مطالعات بین‌المللی و اروپائی است. UFR که مخفف واحد بازآموزی و پژوهش است نوعی ساختار پژوهشی در یک دانشگاه است که دانشکده‌ها و یا آزمایشگاه‌های تحقیقاتی مختلف را به یکدیگر پیوند می‌دهد و به نوعی امکان پرداختن بهتر به پژوهش‌های میان رشته‌ای را فراهم می‌سازد. در واقع یک UFR مجموعه‌ای از استادان و پژوهشگران را حول یک موضوع یا هدف کلام علمی گرد می‌آورد.

علاوه بر UFR ها UMR ها نیز که مخفف واحد مختلط پژوهشی هستند واحدهایی محسوب می‌شوند که براساس قرارداد همکاری میان یک یا چند آزمایشگاه پژوهشی در یک دانشگاه از یکسو و مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانساز سوی دیگر تشکیل می‌شوند و بستر مناسبی را برای همکاری‌های میان سازمانی و نیز میان رشته‌ای فراهم می‌سازند. برای نمونه در پی گذار در وبگاه اکول دکترال حقوق تطبیقی دانشگاه پاریس 1 می‌توان به UMR حقوق تطبیقی پاریس رسید که در همان بالای وبگاه آن، لوگوی مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه در کنار لوگوی دانشگاه پاریس 1 خودنمایی می‌کند که نشان دهنده همکاری این دو نهاد پژوهشی با یکدیگر در قالب این UMR است. در ایران نیز تشکیل کرسی حقوق بشر در دانشگاه بهشتی را به نوعی می‌توان نمونه‌ای از این گونه هسته‌های پژوهشی میان رشته‌ای و میان سازمانی به حساب آورد.

در اینجا شاید بد نباشد برای درکی بهتر از موضوع، نگاهی گذرا به ساختار کلی یکی دو رشته اساسی و قدیمی در یکی دو دانشگاه ایرانی و بعد در یکی دو دانشگاه اصلی فرانسه انداخته شود تا مشخص گردد که علیرغم کلیات مشترکی که بی‌گمان وجود دارد تفاوت‌هایی در ساختار و پیکربندی نظام آموزشی یک رشته حتی در بین دانشگاه‌های یک کشور ممکن است وجود داشته باشد.

ابتدا رشته حقوق را در نظر بگیریم که با توجه به پیوندهای زیاد میان بخشی از مبانی نظری و نیز ساختارهای نظام حقوقی ایران و فرانسه، یکی از رشته‌های مطلوب دانشجویان ایرانی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری در کشور فرانسه است.

دانشگاه تهران به عنوان دانشگاه مادر در ایران در حوزه علوم انسانی دارای پنج دانشکده است که دانشکده حقوق و علوم سیاسی یکی از آنهاست. این دانشکده دارای چهار گروه تخصصی جزا و جرمشناسی، حقوق عمومی، حقوق خصوصی و اسلامی و علوم سیاسی است. گروه علوم سیاسی نیز خود دارای سه گروه علوم سیاسی، روابط بین‌المللی و مطالعات منطقه‌ای است. در عین حال گروه حقوق عمومی نیز دارای چهار گرایش متفاوت حقوق عمومی، حقوق بین‌الملل، حقوق بشر و حقوق انرژی است. همچنین دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برخی مرسسات و مراکز تحقیقاتی را در خدمت و تحت اختیار خود دارد که شامل مؤسسه حقوق تطبیقی، مؤسسه مطالعات حقوق عمومی، مؤسسه تحقیقات علوم جزایی و جرمشناسی، مرکز مطالعات حقوق بشر، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی و گروه پژوهشی مطالعات ارواسیای مرکزی می‌گردد.

با مراجعه به وبگاه دانشگاه شهید بهشتی می‌توان مشاهده کرد که دانشکده حقوق از دانشکده علوم سیاسی جدا شده است و دارای هفت گروه حقوق اسلامی، حقوق اقتصادی، حقوق بشر، حقوق جزا و جرمشناسی، حقوق خصوصی، حقوق عمومی و بین‌الملل و حقوق مالکیت فکری می‌باشد. در دانشگاه تربیت مدرس نیز حقوق در کنار باستان‌شناسی، تاریخ، تربیت بدنی، جامعه‌شناسی، جغرافیا، دروس مدرسی، روابط بین‌الملل، روانشناسی، زبان انگلیسی، زبان روسی، زبان فرانسه، زبان و ادبیات عربی، زبان و ادبیات فارسی، زبانشناسی همگانی، سنجش از دور، علوم تربیتی، علوم سیاسی، علوم قرآن و حدیث، فلسفه و حکمت و مطالعات زنان تنها یکی از گروه‌های بیست و یک گانه زیر مجموعه دانشکده علوم انسانی این دانشگاه است.

بدیهی است این تفاوت‌ها ناظر بر سامان شکلی آموزش و پژوهش حقوق در هر دانشگاه است ولی رویه کلی پذیرش ــ به طور خاص در مقطع دکتری ــ به این صورت است که هر ساله یا هر چند سال یکبار آزمون دکتری هر دانشگاه به صورت کتبی برگزار می‌شود و تعدادی از قبول شدگان آزمون کتبی برای مصاحبه علمی دعوت می‌شوند و در نهایت اسامی پذیرفته شدگان نهایی اعلام می‌گردد. با این حال طبیعی است که روند گزینش دانشجویان در چارچوب گروه‌های آموزشی دایر و فعال صورت می‌گیرد. همین موضوع در خصوص دانشگاه‌های فرانسه نیز صادق است. روند گزینش و سپس ادامه آموزش و پژوهش دانشجو در چارچوب اکول دکترال‌های موجود صورت خواهد پذیرفت. اما تفاوت ظریف و در عین حال مهمی که بین نحوه پذیرش دانشجوی دکتری در ایران وف رانسه وجود دارد این است که ابتدا یک استاد که به سابقه تحصیلی و پژوهشی یک دانشجو اعتبار قائل شده و به همکاری با او در قالب استاد راهنمای رساله دکتری علاقمند می‌شود مراتب آمادگی خود را برای پذیرفتن دانشجوی مزبور به عنوان دانشجوی دکتری تحت راهنمائی خود به اکول دکترال مربوطه اعلام می‌نماید. پس از موافقت اکول دکترال دانشجو برای ثبت نام اداری به بخش آموزش دانشگاه معرفی می‌گردد. حال ممکن است در مواردی با توجه به پرونده دانشجو و مهم‌تر از آن اعتبار علمی استاد راهنما، اکحول دکترال موافقت خود را به راحتی اعلام نماید و یا این که موافقت خود را منوط به مصاحبه علمی با دانشجو و ... نماید. در مواردی هم ممکن است دانشجو علیرغم کسب موافقت یک استاد برای راهنمائی رساله خود در کسب نظر مساعد اکول دکترال باز بماند.

در هر حال چنانچه دانشجو موفق به ثبت نام در دوره دکتری شد کارهای مطالعاتی خود را تحت راهنمائی استاد مزبور و در چارچوب گروه‌های پژوهشی موجود ادمه خواهد داد که سامان شکلی این امر می‌تواند از دانشگاهی به دانشگاه دیگر متفاوت باشد. برای مثال دانشجویی که علاقمند به ادامه تحصیل در رشته حقو